Do ocieplania budynków nowych, jak i remontowanych, najczęściej stosowany jest system ETICS (ang. External Thermal Insulation Composite System) – czyli złożony system ociepleń ścian zewnętrznych – znany również jako metoda lekka-mokra. Obejmuje on ułożenie izolacji cieplnej (głównie na bazie płyt styropianowych) na odpowiednio przygotowanym podłożu (ściana) oraz wykonanie warstwy wykończeniowej w postaci tynku elewacyjnego.
Systemy zewnętrznego izolowania fasad budynków, są sprawdzonym rozwiązaniem stosowanym w budownictwie od ponad 30 lat. Ich zgodność z Aprobatą Techniczną gwarantuje uzyskanie odpowiedniej ochrony cieplnej budynku, tylko wówczas, jeśli pochodzą od jednego producenta, a ich aplikacja jest wykonana zgodnie z wytycznymi poprawnego wykonania. Ma to też ogromny wpływ na zachowanie trwałości i estetyki wykonanej elewacji. Ocieplenie materiałami pochodzącymi z kompletnego systemu będzie trwałe i zapewni odpowiednią ochronę budynku przed niekorzystnym oddziaływaniem warunków atmosferycznych. Izolacja termiczna ze styropianu jest trwała i zachowuje niezmiennie swoje właściwości użytkowe przez cały okres eksploatacji budynku. Warunkiem uzyskania dużej trwałości całego ocieplenia jest jednak bezbłędne wykonawstwo i wzajemna zgodność poszczególnych elementów składowych zarówno pod względem mechanicznym jak i chemicznym. Potwierdzeniem kompatybilności poszczególnych składników jak styropian, tynki, farby, kleje, i innych materiałów tworzących system ociepleń są np. Rekomendacje Techniczne wydawane przez Instytut Techniki Budowlanej.
Kompletne Systemy Ociepleń a sprawa ewentualnych reklamacji kwestia reklamacji.
W przypadku ocieplania ścian zewnętrznych stosowanie kompletnego systemu ociepleń w skład którego wchodzą: płyty styropianowe, kleje, siatki zbrojące, grunty, tynki, co jest bardzo istotne dla inwestora z tytułu ewentualnych roszczeń reklamacyjnych. Kompletny system ociepleń jest objęty dokumentem jakim jest Aprobata Techniczna, co też jest jasną informacją jakie produkty tworzą system, który został przebadany pod względem kompatybilności składników i zachowania się całego układu w funkcji czasu i bezpieczeństwa pożarowego (klasyfikacja ogniowa NRO – Nie Rozprzestrzeniający Ognia). Niewiele osób wykonujących ocieplenie (inwestorzy, wykonawcy, projektanci) posiada wiedzę, że zastosowanie produktów nie objętych wspólną Aprobatą Techniczną (np. tynk lub klej , itp.), powoduję utratę roszczeń z tytułu reklamacji do producenta materiałów. Wykonanie systemu ociepleń ścian zewnętrznych przy użyciu produktów pochodzących od różnych producentów kwalifikuję taki układ jako „SKŁADAK”. Dlatego bardzo ważnym argumentem przed rozpoczęciem prac (projektowych, zakupowych czy wykonawczych) jest wybór materiałów, które objęte są Aprobatą Techniczną i mają miano kompletnego systemu ociepleń.
W skład systemu ETICS wchodzą następujące komponenty:
⦁ płyty termoizolacyjne: styropian kategorii FASADA,
⦁ klej/zaprawa do mocowania styropianu,
⦁ klej/zaprawa do wykonywania warstwy zbrojonej,
⦁ siatka do wykonywania warstwy zbrojonej,
⦁ łączniki mechaniczne – opcjonalnie (jeżeli są przewidziane w projekcie),
⦁ tynk zewnętrzny,
⦁ farba elewacyjna – wersja opcjonalna,
⦁ materiały wykończeniowe: listwy, narożniki, materiały uszczelniające (np. piany pvc), taśmy, itp.
Zasady wykonania ocieplenia ścian zewnętrznych:
Prace wykonawcze można podzielić na zasadnicze IV etapy
Etap I – Przygotowanie podłożą
1. Powierzchnię ściany, która stanowić będzie podłoże pod warstwy izolacyjne, należy najpierw oczyścić z resztek zapraw, luźnych kawałków tynku, kurzu, plam oleju, itp. Na powierzchni podłoża nie powinno być również żadnych nalotów lub wykwitów solnych. Przy słabo związanych podłożach (istniejące warstwy tynku lub farby), należy uprzednio sprawdzić ich przyczepność do elementów konstrukcyjnych z których zbudowana jest ściana zewnętrzna i ewentualnie dokonać usunięcia lub wzmocnienia warstwy powierzchniowej stosując grunt uniwersalny lub sczepny.
2. Jeżeli ocieplany budynek nie ma wykonanej izolacji ścian fundamentowych (brak ciągłości izolacji) wówczas przed rozpoczęciem prac ociepleniowych fasad i montażem listwy startowej, należy pamiętać o wykonaniu dylatacji, czyli kilkucentymetrowego odstępu pomiędzy gruntem, a pierwszym rzędem styropianu (grunt „pracuje“ pod wpływem temperatury, np. mrozu i czasem podnosi się; dylatacja zapobiega niszczeniu styropianu wskutek tego zjawiska).
3. Do muru należy w pierwszej kolejności przymocować listwę startową, a następnie przykryć ją siatką zbrojeniową z włókna szklanego. Siatka powinna wystawać na ok. 10 cm ponad listwę, od dołu zaś należy ją wypuścić na ok. 20 cm. Pierwszy rząd płyt izolacyjnych, należy oprzeć na listwie startowej. W miejsce listwy można również stosować specjalne profile cokołowe, zapewniające odpowiednie zabezpieczenie przyziemnej części elewacji.
Etap II – Montaż warstwy izolacyjnej, klejenie płyt styropianowych
⦁ Zaprawę klejącą, należy nanosić metodą pasmowo – punktową, pas o grubości ok. 15-20 mm na brzegach płyty styropianowej, a w części środkowej w postaci niewielkich placków (zwykle 4-6 na jedną płytę).
Po nałożeniu kleju, płytę należy natychmiast docisnąć do ściany z zachowaniem wyznaczonego pionu i poziomu. Wystające poza obrys płyty resztki masy klejącej należy natychmiast usunąć.
⦁ Podczas przyklejania płyt styropianowych należy je starannie dociskać, zarówno do ściany, jak i do sąsiednich płyt, aby uniknąć powstawania szczelin w miejscach ich łączenia.
⦁ Kolejne rzędy płyt należy układać w sposób „mijankowy”. Tzn. wyższa płyta powinna zaczynać się w połowie długości płyty niższego rzędu. Przy narożnikach ścian płytę należy wysunąć na jej grubość, aby w ten sposób umożliwić wiązanie rzędów na obydwu ścianach.
⦁ Układanie trzeciego rzędu płyt rozpoczyna się ponownie od całej płyty, aby w ten sposób zapewnić mijanie spoin i dobre wiązanie między poszczególnymi rzędami.
⦁ Jeśli na powierzchni styku płyt styropianowych wystąpią nierówności, należy je wyrównać specjalną tarką do szlifowania styropianu lub gruboziarnistym papierem ściernym.
⦁ Narożniki budynku (wszystkie naroża, jak również otwory okienne, drzwiowe, itp.) należy zabezpieczyć poprzez przyklejenie metalowych profili ochronnych z siatką w celu ochrony narożników przed uszkodzeniem
⦁ Po dwóch-czterech dniach od zakończenia mocowania płyt styropianowych, kiedy klej mocujący płyty odpowiednio mocno zwiąże ( w zależności od warunków atmosferycznych) można przystąpić do kolejnego etapu prac, który polega na wykonaniu warstwy zbrojonej siatką.
wskazówka:
Zależnie od rodzaju systemu i stosowanych w nim materiałów wiążących konieczne może być, równoległe z klejeniem, mechaniczne mocowanie płyt styropianowych przy użyciu kołków kotwiących. Mocowanie tego typu niezbędne będzie wszędzie tam, gdzie występuje słabe podłoże (warstwy starego tynku lub farby elewacyjnej).
Etap III – wykonywanie warstwy zbrojonej
⦁ Przed przystąpieniem do zatapiania siatki, powierzchnię jaką tworzą przyklejone płyty styropianowe należy przeszlifować w celu zniwelowania nierówności powstałych podczas klejenia oraz w celu zwiększenia przyczepności kleju do płyt styropianowych. Ewentualne szczeliny powstałe na połączeniu płyt styropianowych wypełnia się pianą montażową.
⦁ Na przyklejone płyty styropianowe, po wyschnięciu warstwy mocującej, nanosi się warstwę kleju do zatapiania siatki TO-KU lub TO-KUB o grubości ok. 2-3 mm i na szerokość pasa siatki zbrojącej.
⦁ Bezpośrednio w świeży klej wciska się, pionowo, od góry do dołu, pasy siatki zbrojącej. Siatka musi być w całości zatopiona w masie klejącej, bez fałd, na całej swojej długości.
1. Kolejne pasy siatki z włókna szklanego są układane podobnie jak pierwszy, od góry do dołu,
nachodząc na pas sąsiedni na ok. 10 cm. Siatka powinna zachodzić również na wszystkie narożniki, profile ochronne, itp.
2. Warstwa zbrojąca powinna schnąć przez co najmniej 48 godzin.
3. Na wyschnięte podłoże nanoszona jest następnie warstwa gruntująca pod tynk zewnętrzny.
Etap IV – nakładanie tynku fasadowego
⦁ Tynk nanoszony jest na przygotowane wcześniej podłoże, w sposób ciągły, bez przerywania pracy. Nakładanie tynku nie może być prowadzone w czasie deszczu lub przy intensywnym promieniowaniu słonecznym. Zależnie od wymaganego efektu plastycznego, nadaje się tynkowi powierzchniową fakturę drapaną, zacieraną, zmywaną lub natryskową.
Wskazówka: Dobierając kolor elewacji należy zwrócić uwagę, że kolor tynku wpływa w istotny sposób na występujące w nim naprężenia termiczne. Im jaśniejszy jest kolor, tym więcej promieniowania słonecznego odbija się od elewacji i tym mniejsze są naprężenia termiczne. Ciemne powierzchnie natomiast intensywniej to promieniowanie absorbują (nagrzewają się do znacznie większych temperatur), co może prowadzić do powstawania dużych naprężeń wewnątrz struktury tynku.
Tynki cienkowarstwowe w systemach ociepleń – estetyka, kolorystyka, kreacja stylu.
O wyglądzie elewacji budynku decyduje zewnętrzna warstwa, którą w zdecydowanej większości stanowi tynk cienkowarstwowy o określonej barwie i strukturze. Dzięki rozwojowi nauki i zastosowaniu nowoczesnych technologii produkcyjnych inwestorzy mogą dziś wybierać spośród nieograniczonej palety barw (kilkaset kolorów). Producenci chemii budowlanej w swojej ofercie posiadają produkty pozwalające spełnić różnorodne oczekiwania klientów. W kompletnym systemie ociepleń tynk stanowi zewnętrzną warstwę elewacji narażoną na niekorzystne warunki atmosferyczne. To jaki tynk zewnętrzny wybrać uzależnione jest od rodzaju podłoża oraz potrzebnych dodatkowych właściwości fizykochemicznych. Tynki są odporne na warunki atmosferyczne oraz korozje biologiczną, dodatkowo tynk akrylowy i tynk silikonowy wykazują zwiększoną odporność na promieniowanie UV, dzięki czemu kolory tynków odporne są na blaknięcie, a tynk silikonowy dzięki lepszym właściwościom mechanicznym i elastyczności od tynku mineralnego może być stosowany także na podłożach nie-mineralnych. Nie zwalnia to niestety użytkownika przed okresowym przeglądem i usuwaniem ewentualnych zabrudzeń lub porażeń biologicznych. Tynk jak każda powierzchnia elementów zewnętrznych tworzących budynek (dachówka, rynny, parapety, okna, itp.) ulega stopniowemu zabrudzeniu. Najlepszym przykładem są szyby w oknach, które mimo idealnie gładkiej powierzchni w porównaniu ze strukturą tynku, również ulegają zabrudzeniu. Ze względu na właściwości i rodzaj spoiwa tynki dzielimy na:
Tynki mineralne
W tynkach mineralnych głównym spoiwem jest cement lub cement i wapno. Sprzedawane są z reguły jako sucha zaprawa w workach papierowych. Przed ich nałożeniem należy je wymieszać z odpowiednią ilością wody. Zaleca się, żeby tynki mineralne po aplikacji były pokryte farbą zewnętrzną w wybranym kolorze. Najczęściej stosuje się do tego farby silikonowe lub silikatowe. Do głównych zalet tych tynków należą: odporność na warunki zewnętrzne oraz paroprzepuszczalność. Niewątpliwą zaletą jest ich stosunkowo niska cena jednak ich zastosowanie jest bardziej pracochłonne niż w przypadku innych tynków, a malowanie po nałożeniu niweluje tę zaletę.
Tynki akrylowe
Dostarczane są w formie gotowej do użycia w wiaderkach, w postaci masy, którą bezpośrednio nakłada się na ścianę. Tynk akrylowy może być od razu zabarwiony na wybrany przez klienta kolor. Do zalet tych tynków należy wysoka odporność na uszkodzenia mechaniczne i trwałość kolorów. Tynk akrylowy na powierzchni ściany tworzy wodoszczelną, elastyczną powłokę, dlatego aplikowany powinien być dopiero po dokładnym wyschnięciu murów. Spośród tynków organicznych jest to z reguły najtańszy produkt.
Tynki silikonowe
Uważane są za najlepsze spośród tynków cienkowarstwowych. Dzięki specjalnym dodatkom zapewniają efekt samooczyszczenia fasad, dzięki czemu elewacja długo jest czysta. Mogą być stosowane praktycznie na każdym podłożu i w każdym systemie ociepleń. Sprzedawane w postaci gotowej do aplikacji masy mogą być barwione praktycznie na dowolny kolor. Duża trwałość i wysoka odporność mechaniczna i biologiczna, a także długotrwały efekt czystych ścian przy zachowaniu barw na wiele lat to cechy, które zdecydowanie przemawiają na korzyść tynków silikonowych.
Tynki polikrzemianowe
Do ich produkcji wykorzystuje się szkło potasowe. Dzięki temu tynki silikatowe są łatwo zmywalne i odporne na brud, kurz czy algi i glony. Do ich zalet należy również duża trwałość i odporność na warunki atmosferyczne. Szczególnie polecane są do stosowania w budynkach zlokalizowanych w pobliżu zbiorników wodnych lub na terenie podmokłym. Aplikacja tynku silikatowego wymaga dużego doświadczenia i rygorystycznego przestrzegania zaleceń producenta. Złe nałożenie tynku może skutkować uszkodzeniem fasady, a co za tym idzie może narazić inwestora na poważne koszty.
Na rynku dostępne są również wersje tynków łączące w sobie cechy różnych rozwiązań:
– tynki silikonowo-akrylowe (siloksanowe) – są bardziej paroprzepuszczalne od tynków akrylowych, ale nie posiadają wszystkich zalet tynków silikonowych
– tynki silikonowo-silikatowe – stanowią połączenie żywicy silikonowej ze szkłem potasowym zapewniając łatwiejszą aplikację przy jednoczesnej trwałości i odporności elewacji
Tynki mozaikowe
Produkowane są z na bazie barwionych kruszyw mineralnych zatopionych w przeźroczystej żywicy akrylowej. Tynki mozaikowe są bardzo trwałe i odporne na uszkodzenia mechaniczne. Zachowują swoje kolory przez wiele lat. Stosowane zazwyczaj są do uwypuklenia detali architektonicznych takich jak cokoły, gzymsy, podmurówki. Zalecane są szczególnie tam, gdzie ściany narażone są na zabrudzenia i uszkodzenia mechaniczne.
Elementy dekoracyjne – imitacje drewnianych lub kamiennych okładzin mające bardzo mały ciężar i dodatkowe właściwości izolacyjne, łatwe w montażu i eksploatacji. Zyskują coraz większą popularność jako optymalne połączenie efektu wizualnego, jakości i ceny.
